Chính phủ vừa ban hành Nghị định 144/2025 quy định về phân quyền phân cấp trong lĩnh vực quản lý Nhà nước của Bộ Xây dựng, nhiều thẩm quyền trong lĩnh vực giao thông sẽ được phân cấp về địa phương, có hiệu lực từ ngày 1/7.
Bộ Xây dựng được trao thêm nhiều thẩm quyền về quy hoạch
Theo các quy định mới tại Nghị định 144/2025 và một số nghị định liên quan, Bộ Xây dựng được mở rộng thẩm quyền trong công tác quy hoạch và quản lý hạ tầng giao thông, đồng thời phân cấp nhiều nhiệm vụ cụ thể cho UBND cấp tỉnh trong các lĩnh vực giao thông đường bộ, hàng hải, đường sắt, đường thủy nội địa và đăng kiểm.
Cụ thể, trong lĩnh vực giao thông đường bộ: Bộ trưởng Bộ Xây dựng có thẩm quyền phê duyệt quy hoạch mạng lưới đường bộ, kết cấu hạ tầng đường bộ; giao tuyến và đoạn tuyến quốc lộ dựa trên đề nghị của UBND cấp tỉnh để đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế – xã hội, quốc phòng – an ninh và khả năng huy động nguồn lực địa phương.
Về hàng hải, Bộ trưởng có quyền phê duyệt quy hoạch tổng thể và chi tiết hệ thống cảng biển, bến cảng, bến phao, vùng nước, cảng cạn; Quyết định xếp loại cảng biển, công bố danh mục cảng biển; Quy định chi tiết khoảng cách và phạm vi bảo vệ công trình hàng hải.
Trong lĩnh vực đường thuỷ nội địa, thẩm quyền quy định hành lang bảo vệ luồng, phê duyệt quy hoạch kết cấu hạ tầng đường thủy nội địa cũng do Bộ Xây dựng đảm nhiệm.
Về đường sắt, Bộ trưởng quyết định tháo dỡ tuyến, đoạn tuyến và ga đường sắt quốc gia theo Nghị định 56/2018; trong khi việc tháo dỡ các tuyến đô thị được phân cấp cho Chủ tịch UBND cấp tỉnh.
Với đăng kiểm, Bộ Xây dựng có quyền quyết định tuổi phương tiện thủy được phép nhập khẩu trong một số trường hợp đặc biệt theo Nghị định 111/2014.
Phân cấp sâu rộng về quản lý giao thông cho địa phương
Phía địa phương, về đường bộ, UBND cấp tỉnh được giao thực hiện nhiều nội dung đào tạo, cấp chứng chỉ thẩm tra viên an toàn giao thông; cấp, cấp lại các loại giấy phép vận tải quốc tế (ASEAN, GMS, liên vận ba nước Việt – Lào – Campuchia…); thẩm định, phê duyệt phương án tổ chức giao thông đường cao tốc.
Chủ động thông báo khai thác, thay đổi tuyến vận tải hành khách cố định với các quốc gia láng giềng như Trung Quốc, Lào, Campuchia.
Về đường sắt đô thị, UBND cấp tỉnh có thẩm quyền tháo dỡ tuyến, đoạn tuyến và nhà ga; chấp thuận xây dựng đường ngang, công trình liên quan hạ tầng đường sắt; thẩm định, hỗ trợ vận hành tàu an sinh xã hội.
Trong lĩnh vực hàng hải và đường thủy nội địa, UBND cấp tỉnh thực hiện cấp phép, dừng hoạt động và phê duyệt phương án cho các cơ sở phá dỡ tàu biển; chấp thuận hoạt động tàu lặn; cấp phép đào tạo thuyền viên, người lái phương tiện thủy.
Thực hiện thủ tục đặt tên, đổi tên cảng biển, khu nước, vùng nước… thay vì Bộ Xây dựng hay các Cục chuyên ngành như trước.
Rút bớt quyền của các Cục chuyên ngành
Theo Nghị định mới, Cục Hàng hải và Đường thủy Việt Nam không còn thực hiện các thủ tục như công bố đóng cảng, cấp phép nhập khẩu tàu, cấp chứng nhận đủ điều kiện khai thác cảng biển;
Không xử lý các thủ tục gia hạn cảng biển tạm thời, chấp thuận tháo niêm phong, bơm thải chất thải, nước bẩn…
Cục Đăng kiểm Việt Nam không còn thực hiện việc công nhận, thu hồi thông báo đủ điều kiện với cơ sở đóng mới, hoán cải, sửa chữa tàu biển.
Doanh nghiệp chỉ được hoạt động nếu đáp ứng đủ điều kiện theo Nghị định 111/2016, việc thanh – kiểm tra do UBND cấp tỉnh thực hiện.
Việc điều chỉnh phân quyền này nhằm tinh giản đầu mối, đẩy mạnh quản lý tại chỗ, đồng thời nâng cao vai trò của địa phương trong phát triển giao thông vận tải. Tuy nhiên, điều này cũng đặt ra yêu cầu cao hơn về năng lực, trách nhiệm và giám sát minh bạch trong thực thi tại cấp tỉnh.
Nguồn: Báo Xây dựng
